Wprowadzenie

Ciało człowieka to ciąg powiązań wpływających wzajemnie na siebie. Dzięki powięziom otaczającym i łączącym mięśnie w funkcyjne zależności, możliwe jest przenoszenie sił w wielu obszarach ciała, wpływając na ogólną wydajność poruszania się człowieka. Podczas aktywności fizycznej, ograniczony zakres ruchu w jednym stawie czy osłabiony mięsień (słabe ogniwo), zaburzać będzie prawidłowy wzorzec ruchowy. Zachowanie funkcji ruchu wymagać będzie w tej sytuacji kompensacji w innym segmencie ciała poprzez zwiększony zakres ruchu sąsiedniego stawu czy przeciążenie tkanek. Jak wynika z powyższych rozważań na temat zależności mięśniowo-powięziowych w organizmie człowieka, zaburzenia w jednym miejscu mogą prowadzić do patologii w odległych częściach ciała.

W zrozumieniu ww. zależności pomóc może teoria podziału stawów człowieka na mobilne i stabilne. Według tej teorii każdy staw ma jedną główną, ale nie jedyną, funkcję – mobilności lub stabilności. Nad lub pod każdym stawem mobilnym znajduje się staw lub odcinek ciała stabilny, począwszy od stawu skokowo-goleniowego, którego główną funkcją jest mobilność. Jeżeli w ww. stawie brakuje mobilności, funkcję tę przejmuje staw leżący wyżej lub niżej, którego główną funkcją powinna być stabilność. Zależność ta, opisana przez Cameforda i wsp. (2017) trafnie ilustruje rycina 1. dzieląca stawy i odcinki ciała według ich głównej funkcji.

Ruch kończyn wymaga prawidłowej funkcji mięśni łączących je ze szkieletem. Nie można ćwiczyć mięśni kończyn dolnych bez ćwiczenia mięśni odpowiedzialnych za ich stabilizację. Aby kręgosłup miał zapewnioną stabilność, mięsień poprzeczny brzucha oraz mięśnie wielodzielne muszą prawidłowo funkcjonować we współpracy z mięśniami skośnymi wewnętrznymi brzucha, przeponą i mięśniami dna miednicy. Wspólnie stanowią one grupę mięśni CORE (ang. core – mięśnie odpowiedzialne za głęboką stabilizację ciała).

Człowiek z zaburzeniem funkcji mięśni CORE do uzyskania kontroli nad stawami będzie wykorzystywał mięśnie skośne zewnętrzne brzucha, proste brzucha, najszersze grzbietu, prostowniki grzbietu oraz mięśnie kulszowo-goleniowe. Rodzi to problemy techniczne przy kontrolowaniu ruchu i w ostateczności może stać się przyczyną urazu. Aby zdiagnozować stabilizację tułowia podczas ruchów kończyn, możemy wykonać test w pozycji klęku podpartego.

Stabilizacja w obrębie tułowia wyraża się zdolnością do wykonywania ruchów kończyn górnych i dolnych, bez kompensacyjnych ruchów miednicy i odcinka lędźwiowego. Prawidłowa stabilizacja pozwala na skuteczny transfer energii od stopy, poprzez stawy biodrowe, kręgosłup, staw żebrowo-łopatkowy do kończyn górnych, bez marnowania energii. Straty te następują w wyniku niemożności ustabilizowania poszczególnych części ciała, co zaburza ergonomię każdego ruchu i zwiększenie kosztu energetycznego wysiłku fizycznego.

Test oceny stabilizacji tułowia podczas ruchów kończyn w klęku podpartym

Osoba testowana przybiera pozycję klęku podpartego, dłonie oparte bezpośrednio pod barkami, stawy kolanowe bezpośrednio pod stawami  biodrowymi. Test polega na wyprostowaniu kończyny dolnej w stawie biodrowym i zgięciu kończyny  górnej w stawie ramiennym do poziomu przy zachowaniu neutralnych fizjologicznych krzywizn kręgosłupa.

Z negatywnym wynikiem testu mamy do czynienia gdy dochodzi do pogłębienia lordozy odc. lędźwiowego w trakcie ruchu kończyn, może to wskazywać na słabość lub niewydolność mięśnia poprzecznego brzucha  oraz słabą funkcję antygrawitacyjną mięśnia prostego brzucha